Xhemail Çupi

Bukuria e Kur’anit Famëlartë është shumë dimensionaliteti dhe kompleksiteti i tij. Shenjat (ajetet) dhe kaptinat (suret) e tij mund të kuptohen të mëvetësishme, por mund të integrohen edhe në tërësinë e përgjithshme kuptimore. Allahu Fuqiplotë sfidon përjetësisht pabesimtarët se ata nuk mund të hartojnë as edhe një thënie të ngjashme në fuqi dhe urtësi si ato të Kur’anit: “Nëse ju dyshoni në atë që ia kemi zbritur robit tonë (Muhamedit), atëherë hartoni një sure të ngjashme me atë që ia kemi shpallur atij!” (Sureja Bekare: 23) Kujtojmë dijetarin e madh, Shafiun i cili kur interpretoi suren Asr, tha: “Edhe sikur të mos kishte zbritur sure tjetër prej Kur’anit përveç saj, ajo do të mjaftonte për t’i dërguar njerëzit drejt lumturisë së kësaj bote dhe të botës së përtejme”. Duhet të qartësojmë se Kur’an është vetëm thënia origjinale në kopertinat e Mus’hafit, siç i ka zbritur Profetit Muhamed a.s., pra në gjuhën e kulluar arabe, ndërsa çdo përpjekje për ta përthyer, zbërthyer dhe interpretuar atë, është urtësi dhe hulumtim, e jo Kur’an. Por këtë duhet kuptuar si bekim për ne, sepse kështu nxitemi, orvatemi dhe konkurrojmë me njëri-tjetrin për të kontribuar në të mirë të njerëzimit, e për të thithur sa më shumë nga një nektar i pashtershëm i Diturisë Hyjnore. Andaj me diturinë time të pakët do bëj orvatje të interpretojë një varg ajetesh Kur’anore të sures Hud (113-119), që edhe nëse i ndajmë edhe nëse i bashkojmë, ato përsëri janë dete të thella, uji i të cilave nuk përzihet, por ama bashkëjetojnë në një harmoni absolute mes veti.  

Në këtë hulumtim, pavarësisht se ajetet i dedikohen Muhamedit a.s., duke qenë se ne konsiderohemi popull (umet) i tij dhe përmes tij ato arrijnë edhe tek ne, fokusi do jetë në të tashmen, aktualen dhe bashkëkohoren, nëse mund ta quajmë ashtu.

Zoti ynë, na jep urdhër të prerë që “të përqendrohemi vendosmërisht për në rrugën e drejtë, ashtu siç jemi të urdhëruar dhe mos anojmë kah ata që bëjnë zullum” (Sureja Hud: 113).

Ku e ka qëllimin Zoti kur thotë se nuk duhet të anojmë kah ata që bëjnë zullum apo padrejtësi? Si ka mundësi një besimtar të jetë në anën e zullumqarëve, në kohën kur e drejta dhe zullumi janë në pole të kundërta?  

Animi kah zullumi mund të shfaqet dhe prezantohet edhe në forma tjera, jo të drejtpërdrejta. Veprime këto që njeriu ose i bën pa vetëdije, dhe kjo e bën atë naiv që të keqpërdoret nga të tjerët, ose e bën në formë dredharake dhe kjo është shenjë e hipokrizisë së tij.

• Një nga format e animit drejt zullumit është të ndjesh keqardhje dhe dhembshuri për zullumqarin.

A keni hasur në njerëz të tillë? Janë kategori njerëzish pa kurrizorë që sado që shtypen, rrihet dhe gënjehen nga të fuqishmit, ata përsëri mishërohen me një premtim bosh, me një kafe në publik dhe me një përshëndetje në rrugë nga po të njëjtët.

• Një formë tjetër e animit kah zullumi është nga frika dhe përulja.

Një indikator se në një qytet mbizotëron frika është matja apo sondazhi që mund të behet në sheshin apo pazarin e tij. Nëse në një shesh apo pazar më shumë respektohet rrugaçi, krimineli, vagabondi dhe pasaniku kryeneç sesa pedagogu, arsimtari, mjeku, imami, apo thjesht një punëtor i ndershëm dhe i drejtë, atëherë kjo tregon se ky qytet ka vdekur kulturalisht dhe aty respekti është zëvendësuar me frikë.

Ky respekt mund të jetë i konvertuar shpesh herë edhe nga përulja. Përulja vjen si rezultat i interesit. Sado i mençur dhe inteligjent të jesh, nëse i nënshtrohesh tjetrit për një interes material, për një punësim, apo avancim në punë, atëherë ti nuk vlen aspak. Është për të ardhur keq kur sheh në rrjetet sociale njerëz të ashtuquajtur “intelektualë” që motivojnë me pëlqime pushtetarët, vetëm e vetëm se presin një konkurs pune apo një ngritje në karrierë. Këta janë “intelektualë” puthadorësh.   

• Forma e fundit e animit kah zullumi është mbështetja tek ata që janë keqbërës dhe tiranë.

E kam qëllimin për ato që i thërrasin të fuqishmit “baba”, në prezencë të prindërve të tyre biologjik; Për ata, që sa herë që përballen me ndonjë bela në jetën e tyre, mbështetjen e gjejnë te kriminelët; Madje edhe për ata të tjerët, që tërë kohën rropasin kundër keqbërësve, luajnë opozitarin, ndërsa kur përballen me ndonjë shqetësim në jetën e tyre, menjëherë mendja u shkon të intervenojnë te ata që janë “lartë”.

Allahu ua tërheq vërejtjen këtyre njerëzve të ligë dhe u thotë: Mosni! Se do t’ju kapë zjarri! A harruat se përveç All-llahut nuk keni mbrojtës? E nëse Ai ju braktisë, atëherë vërtetë mbeteni të pa ndihmuar. Ruajeni natyrshmërinë tuaj! Ruajeni dinjitetin tuaj! Mos nderoni kriminelin! Mos ngjitni në qiell të pandershmit! Mos ju nënshtroni pushtetarit zullumqar! Mos tejkaloni kufijtë, se më të vërtetë Allahu është shikues i asaj që veproni! 

“Dhe falni namazin në dy skajet e ditës, e edhe në orët e afërta (me ditën) të natës. S’ka dyshim se veprat e mira i shlyejnë ato të këqijat. Kjo është një këshillë për ata që pranojnë këshillat (Sureja Hud 114”). Njeriu lartësohet dhe nderohet me namaz, por namazi në vetvete nuk e pastron njeriun por e vetëdijëson atë të pendohet dhe tu kthehet veprave të mira. Çdo njeri është gabimtar, por nëse shohim se një njeri falet dhe vazhdon të jetë i dëmshëm, zullumqar, i padrejtë dhe kryeneç, kemi të drejtë të besojmë se ai e ka namazin mbulesë për veprat e tij të këqija.

Andaj veprat tona të këqija nuk duhet ti zëvendësojmë me adhurime boshe, por me vepra të mira. Ndërsa e para e kësaj mirësie është të kërkojmë falje ndaj atyre që i kemi shtypur dhe ti ndihmojmë të pafuqishmit sa të kemi mundësi.

“Dhe jini të durueshëm, se All-llahu nuk ua humb shpërblimin bamirësve” (Sureja Hud: 115). Nëse pas keqbërjes, jemi penduar sinqerisht, atëherë për ta kthyer imazhin pozitiv në shoqëri, nuk mjafton vetëm të falemi dhe të lutemi në xhami, nuk mjafton vetëm të kërkojmë falje ndaj keqbërësve dhe ti ndihmojmë të pafuqishmit, por ajo që kërkon Zoti nga ne është puna e vazhdueshme, e pandalshme dhe mbështetja e pa rezervë në Allahun xh.sh me durim dhe maturi. Allahu nuk lejon që të humbet shpërblimi i atyre që bëjnë mirë.

Në vazhdim të ajeteve, Allahu xh.sh. jep një informacion të rëndësishëm se popujt para ardhjes së Muhamedit a.s. asnjëherë nuk janë organizuar të luftojnë të keqen, përpos një pakice prej tyre. “E përse të mos ketë pasur nga breznitë që ishin para jush, të zotët e mendjes e të nderit që t’i ndalonin çrregullimin e kaosin në tokë, përveç një pakice, të cilët i shpëtuam (ngase u frenuan nga të këqijat)?!” Ndërsa të padrejtët ndiqnin kënaqësinë e bollëkut dhe vazhdonin në mëkat (Sureja Hud: 116) Kjo thënie jep një garantë të fortë se çdo lloj krimi, mbi të gjitha ai i organizuar, çdo lloj korrupsioni dhe çdo lloj shkelje ligjore, nuk mund të luftohet individualisht, por çdoherë duhet luftohet kolektivisht.

Allahu më tej thotë:

“E Zoti juaj nuk është që të shkatërrojë mizorisht vendet, nëse banorët e tyre janë punë mirë (Sureja Hud: 117).

Po si mund ta shkatërrojë Allahu xh.sh. një qytet apo vendbanim?!

Nëse e referohemi të kaluarës, shkatërrimet kanë qenë lëndore dhe materiale, përmes tërmeteve, stuhive, përmbytjeve etj. por sot shkatërrimi më i madh i shoqërisë konceptohet si shkatërrim i qytetërimit, civilizimit, kulturës dhe moralit të asaj shoqërie. Po qese i kthehemi shoqërisë sonë shqiptare, nëse referencë, kryefjalë dhe objektiv nuk kemi humanizmin, bujarinë, fisnikërinë, solidaritetin, besën etj., por këto zëvendësohet me emisionet e shthurura të antivlerës si “përputhemi”, e të ngjashme, atëherë ne jemi të shkartuar si komb.

Allahu garanton se Ai nuk i shkatërron popujt që jetojnë në harmoni dhe drejtësi në mes vete. Nuk i shkatërron as komunitetet për një keqbërje të vetme, nëse anëtarët e tij do kishin vullnet të përmisohen, ngase Zoti i do reformatorët.

Nëse mund të bënim lidhje përforcuese mes dy ajeteve të lartshënuar, do kishim shtuar se Allahu kujton se në të kaluarën, si rezultat i joshjes pas kënaqësive, epsheve dhe mëkateve, është shtuar mosbesimi, korrupsioni, padrejtësia te shumica, përveç një pakice, që ishin të frenuar nga keqbërja. Ndërsa në ajetin tjetër, Zoti thotë se për të mos merituar dënimin e Tij, nuk është e mjaftueshme vetëm të jesh i mirë, apo të prezantohesh si i mirë para publikut, por kërkon që të jemi vepër mirë dhe të dobishëm për shoqërinë. Them nuk mjafton vetëm me qenë i mirë apo zemër mirë sepse i mirë mund të konsiderohet edhe ai që ka dhembshuri për zullumqarët, edhe ai që përulet nga frika ndaj tyre, por edhe ai që mbështetet te ata për ndonjë interes të caktuar. Andaj gjëja e parë që duhet bërë është të detektohen njerëzit punë mirë (që frenohen nga e keqja) dhe të grumbullohen në një ideal të caktuar. Ata fillimisht mund të jenë pak në numër, por gradualisht duke u shtuar, do bashkojnë forcat e tyre dhe të unifikuar të përpiqen për të luftuar krimin dhe korrupsionin dhe të jenë përfaqësues të së mirën dhe të drejtën. Nëse krimi është i organizuar edhe mirësia duhet qenë e tillë, e organizuar. Por mos harrojmë se asnjëherë s’mund të unifikohemi nëse secili prej nesh është zhytur në bollëk dhe shijon kënaqësitë materiale, duke harruar qëllimin kryesor të krijimit njerëzor – kthimin e harmonisë shoqërore dhe lirinë e adhurimin ndaj Zotit.  

Ajeti i radhës është shumë i qartë për ata që pretendojnë se janë popull i zgjedhur:  “Sikur të dëshironte Zoti yt, do t’i bënte njerëzimin një bashkësi, por ata vazhdimisht janë në kundërshtime (mes vete) (Sureja Hud: 118). Fuqiploti kishte mundësi të gjithëve të na bëjë me aftësi dhe potencial të barabartë dhe me besim të njëjtë. Por Zoti deshi që diversiteti të ishte arma jonë kryesore për të dalluar të vërtetën nga gënjeshtra. Andaj njerëzit do vazhdojnë të jenë të ndryshëm, në orientim dhe gatishmëri deri sa të jenë gjallë. Ata nuk do të pushojnë së diskutuari, polemizuari, me ç ‘rast nuk do ndalen së përçari. Ata gjithmonë do të jenë të ndryshëm në lidhje me fenë dhe gënjeshtrën. “Përveç atyre që Allahu i ka bekuar me mëshirë, dhe për këtë Ai i ka krijuar ata” (Sureja Hud: 119), duke i drejtuar ata në pohimin e Njëshmërisë dhe duke u dhënë sukses për përsosmëri. Këto janë në pajtim me bindjet dhe qëllimet dhe në harmoni me sjelljen e tyre dhe rrugën e tyre shpirtërore.

Allahu i krijoi njerëzit të ndryshëm, në mënyrë që secili prej tyre të përgatitet për ndonjë detyrë dhe ndonjë aktivitet të cakruar dhe të zgjedh nga natyra e tij një ndjekje, një profesion apo një zanat, dhe të gjithë, të bashkuar si tërësi, të kontribuojnë për një shoqëri të suksesshme. Kështu ata bëhen bartës të komandës së Zotit në tokë (halife). Me anë të këtyre njerëzve Allahu ka rregulluar rendin e duhur shoqëror të jetës së kësaj bote dhe harmoninë që mbisundon në gjithësi.

Dibër, 20.06.2021